Een maculagat is een klein gaatje precies in het midden van het netvlies, waar het zicht het scherpst is (macula of gele vlek).
Symptomen van en maculagat
De aandoening leidt bijna nooit tot blindheid maar wel tot wazig zien en een vervormd beeld. In bijna alle gevallen kan het gaatje operatief gedicht worden.
Hoe ontstaat een maculagat?
Een maculagat kan bij iedereen ontstaan, dus ook wanneer iemand geen andere oogafwijkingen en een perfecte gezondheid heeft. Bij een aantal mensen zit het glasvocht namelijk sterk vast aan het netvlies op de plaats van de macula. Op het moment dat het glasvocht door het natuurlijke verouderingsproces inkrimpt, kan een klein stukje netvlies losgetrokken worden en ontstaat er een gaatje in de gele vlek, een maculagat.
Door het gaatje kan het vloeibare deel van het glasvocht onder het netvlies terechtkomen en het netvlies een beetje van zijn onderlaag losweken. Hierdoor ontstaat er rond het gaatje een opstaand randje, waar het netvlies niet op zijn onderlaag ligt. Dit blijft echter bijna altijd blijft beperkt tot het randje.
Op de plaats van het maculagaatje mist men een stukje van het beeld en ziet men een wazige vlek. Omdat ook het kleine randje met vocht rond het gaatje een waas veroorzaakt, is de wazige vlek iets groter dan alleen het maculagaatje.
Wat zijn de klachten bij een maculagat?
Klachten van een wazige vlek of verminderd zien
Op de plek waar men de blik op richt, wordt een wazige, doffe of donkere vlek waargenomen. De vlek reist voortdurend met de blik mee. Het is dus niet mogelijk om ‘naast’ de vlek te kijken. Het beeld is minder gedetailleerd dan het zou moeten zijn. Bij het zien van mensen worden stukken van gezichten gemist, waardoor herkenning een probleem kan zijn. Ook bij het lezen lijken letters van een woord te ontbreken. Het wazig zien kan niet met een normale bril verholpen worden.
Het zogeheten perifere zien (zijzicht) blijft meestal intact, zodat iemand wel in staat blijft om zijn weg in huis en daarbuiten min of meer zelfstandig te vinden, ook al mist men de scherpte.
Klachten van vervormd zien
Soms is vervorming van het beeld het eerste merkbare symptoom. Lijnen lopen niet meer recht, maar hebben een vreemde kronkel of een uitbochting. Men ziet bijvoorbeeld een deuk of een hobbel in een deurstijl of lantaarnpaal. Of men ziet ‘verwrongen’ gezichten.
NB: Klachten van roodheid, irritatie of pijn van de ogen horen niet bij een maculagat. Er is dus niets abnormaals aan de ogen te zien. Wel kan inspanning om te lezen, televisie of beeldscherm te kijken, sneller leiden tot vermoeidheid van de ogen.
Hoe evolueert een maculagat?
In de loop van de tijd wordt het gaatje meestal maar een heel klein beetje groter. De grootste letters van de letterkaart blijven meestal leesbaar en met een vergrotend hulpmiddel (leesloep of televisieloep) blijft het ook bijna altijd mogelijk om te lezen of televisie te kijken. Er ontstaat geen blindheid aangezien de rest van de gele vlek en van het netvlies intact blijft.
Hoe wordt een maculagat vastgesteld?
Een maculagat kan door de oogarts worden vastgesteld door enkele simpele onderzoeken:
- Onderzoek van de gezichtsscherpte op afstand(visustest).
- Onderzoek van de gezichtsscherpte dichtbij (leesvisus meten): de leesvisus gaat soms meer achteruit dan de visus op afstand.
- Het onderzoeken van de beeldvervorming (Amsler test): dit kan nuttig zijn om beginnende maculadegeneratie op te sporen.
- Oogfundusonderzoek (oogspiegelonderzoek): hiermee kan de oogarts, na het verwijden van de pupil met oogdruppels, het netvlies bekijken, waarbij het vooral gaat om het centrum ervan, de macula. Soms wordt een dunne lijn geprojecteerd op het netvlies. Als er een gaatje in de macula zit, is de lijn in het midden soms duidelijk onderbroken.
- Het beste onderzoek om een maculagat vast te stellen is een OCT (optical coherence tomography). Hiermee kunnen de eigenschappen en het stadium van het gaatje beter in beeld gebracht worden.
Behandeling van een maculagat
Kan een maculagat operatief behandeld worden?
Sinds een aantal jaren is het mogelijk om tijdens een vitrectomie het gaatje te sluiten. Bij deze operatie wordt het glasvocht verwijderd en tijdelijk vervangen door een gasmengsel. Het gasmengsel duwt van binnenuit het maculagaatje dicht. Het gasmengsel lost in de weken na de operatie langzaam op en wordt vervangen door eigen oogvocht.
Is een operatie belastend?
De ingreep zelf is niet belastend. Althans niet meer dan een andere oogoperatie. Alhoewel het met de huidige techniek niet meer strikt noodzakelijk is om na de ingreep voorover te zitten of te liggen (de zogenaamde “treurhouding”) kan vooral bij bredere gaten de kans op sluiting verhoogd worden door enkele dagen enkele uren per dag die houding aan te nemen.
Wat zijn de resultaten van chirurgie?
Met de huidige chirurgische techniek kan in bijna alle gevallen het gaatje in het netvlies gesloten worden. Als de operatie succesvol en zonder complicaties verloopt, mag men het volgende verwachten:
- De blinde vlek die men voorheen zag, wordt kleiner of verdwijnt. Het resultaat kan bijvoorbeeld zijn dat de neus van een persoon nog ontbreekt terwijl vóór de ingreep het hele gezicht een grijze waas was. Of dat nog één letter van een woord gemist wordt in plaats van het hele woord.
- Honderd procent scherp zien wordt meestal niet gehaald, maar het zien wordt wel beter.
- De beeldvervorming vermindert meestal duidelijk, lijnen worden rechter en de knik in de lijnen vermindert of verdwijnt.
TIP om naar de consultatie te komen: Bij uw consultatie kan u dilaterende druppels in de ogen krijgen. U kan dan niet zelfstandig naar huis rijden. Zorg dus voor begeleiding of kom met het openbaar vervoer
Onze specialisten in maculagat
Maak een afspraak bij één van de Cadix oogartsen gespecialiseerd in maculagat.
Dr. Feron Eric
Dr. Depla Jozef
