Leeftijdsgebonden maculadegeneratie is een aandoening van de macula (het centrale deel van het netvlies verantwoordelijk voor het centrale zicht). Het is de belangrijkste oorzaak van ernstig zicht verlies bij mensen boven de 55 jaar.
Symptomen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
De eerste symptomen van LMD zij meestal een verminderd leeszicht en een vervorming van rechte lijnen (metamorfopsie). Er kunnen ook donkere vlekken in het midden van het gezichtsveld verschijnen, een verbleking van de kleuren of een verminderde contrastgevoeligheid.
Een test die thuis gebruikt kan worden om deze symptomen op te sporen of op te volgen is een amslerrooster: een rooster met horizontale en verticale lijnen en een centraal fixatiepunt. Wanneer men op dit rooster zwarte vlekken of een verbuiging van de lijnen waarneemt, is een snelle controle bij de oogarts aangewezen.
Risicofactoren voor LMD
De aandoening is multifactorieel, dat wil zeggen dat er vaak meerdere risicofactoren aanwezig zijn:
- Leeftijd: LMD komt voor bij oudere mensen (vanaf 55j) en de frequentie neemt toe met de leeftijd
- Erfelijkheid: als er sprake is van een familiale belasting is het risico op LMD groter
- Geslacht en afkomst: LMD komt vaker voor bij vrouwen en mensen van het Kaukasisch ras
- Roken: het risico op LMD en een snellere progressie van de aandoening is beduidend groter bij rokers
- Een tekort aan bepaalde vitaminen en mineralen
- Hoge bloeddruk en zwaarlijvigheid,…
Soorten LMD
Er bestaan 2 vormen van LMD: een droge vorm en een natte vorm:
De droge vorm is de meest voorkomende vorm (+/- 85% van alle gevallen van LMD). Bij deze vorm zien we drusen (gele vlekjes die het gevolg zijn van een opstapeling van afbraakproducten), pigmentveranderingen en atrofie (weefselverlies) thv de macula. Deze vorm evolueert meestal traag en de vermindering van het zicht verloopt meestal geleidelijk. Droge LMD kan in sommige gevallen evolueren naar een natte LMD.
De natte vorm wordt gekenmerkt door de groei van abnormale bloedvaatjes onder het netvlies thv de macula. Deze bloedvaatjes kunnen aanleiding geven tot bloedingen, littekenvorming en permanente schade aan de macula. Deze natte vorm is meestal snel evolutief en leidt doorgaans, indien niet tijdig behandeld, tot ernstig verlies van het centrale zicht.
Diagnose van LMD
De onderzoeken die van belang zijn voor de diagnose en opvolging van LMD zijn:
Oogfundusonderzoek: Dit is een onderzoek van het netvlies waarbij er met een speciale lens doorheen de pupil naar het netvlies gekeken wordt. Om dit onderzoek goed te kunnen uitvoeren dient de pupil eerst verwijd te worden dmv oogdruppels. Hierdoor zal het zicht gedurende enkele uren wazig zijn (niet zelf met de wagen rijden).
OCT (oculaire coherentie tomografie): Met behulp van dit onderzoek zien we het netvlies in dwarsdoorsnede en kan de aanwezigheid van maculaire veranderingen beoordeeld worden. Dit onderzoek is niet invasief, niet pijnlijk en van groot belang voor de diagnose en opvolging van zowel droge als natte LMD
Fluoangiografie: Indien er op OCT een vermoeden is van natte LMD zal een aanvullende fluoangiografisch onderzoek worden uitgevoerd. Bij dit onderzoek wordt een kleurstof (fluoresceïne) via een ader ingespoten; de kleurstof verplaatst zich binnen enkele seconden naar de bloedvaten van het netvlies waardoor we die, met behulp van een speciale digitale camera, in beeld kunnen brengen en eventuele pathologie aantonen. Ook voor dit onderzoek dient de pupil verwijderd te worden. Sommige patiënten kunnen zich wat misselijk voelen tijdens het onderzoek. In zeldzame gevallen is een allergische reactie mogelijk (voornamelijk mensen met ook een allergie voor bepaalde voeding zoals schaaldieren, aardbeien, noten,..). Na het onderzoek zal de huid en urine gedurende 24u geel gekleurd zijn.
OCT-angiografie: Dit is een onderzoek waarbij de bloedvaten in en onder het netvlies in beeld gebracht worden zonder dat er een kleurstof ingespoten dient te worden.
Behandeling van LMD
Hier dienen we een onderscheid te maken tussen droge en natte LMD:
Behandeling van droge LMD
Voor de droge vorm van LMD is er tot op heden geen behandeling mogelijk. Wel wordt de patiënt aangeraden te zorgen voor een gezonde en evenwichtige voeding (met voldoende vitamine B, C en E, zink, luteïne en zeaxantine en omega-3 vetzuren), eventueel aangevuld met een voedingssupplement, speciaal ontwikkeld voor de ogen. Een rookstop wordt desgevallend sterk aangeraden. Een regelmatige controle bij de oogarts is belangrijk om tijdig een eventuele overgang van een droge vorm naar een natte vorm te ontdekken. Bij ernstige zicht vermindering zal de patiënt doorverwezen worden naar een gespecialiseerd centrum voor Low Vision hulpmiddelen.
Behandeling van natte LMD
Het doel van de behandeling van natte LMD is om deze vorm zo snel mogelijk terug te brengen tot een droge vorm (evenals de droge LMD kan natte LMD niet genezen worden). De voornaamste behandeling van natte LMD zijn injecties in het oog met anti-VEGF (anti-vasculaire endotheliale groeifactor). Aangezien LMD een chronische aandoening is, is meestal een blijvende en regelmatige injectie levenslang noodzakelijk. In het geval van een uitgebreide centrale maculaire bloeding kan een behandeling met tPA (tissue plasminogeen activator) in combinatie met een gasbel worden voorgesteld om het bloed zo snel mogelijk te verplaatsen. In sommige, eerder zeldzame, gevallen kan netvliesheelkunde aangewezen zijn. Intussen wordt er verder onderzoek gedaan naar andere behandelingsmogelijkheden zoals andere medicijnen om te injecteren, stamceltransplantaties, genetische manipulatie, etc.
TIP om naar de consultatie te komen: Bij uw consultatie kan u dilaterende druppels in de ogen krijgen. U kan dan niet zelfstandig naar huis rijden. Zorg dus voor begeleiding of kom met het openbaar vervoer
Onze specialisten in leeftijdsgebonden maculadegeneratie
Maak een afspraak bij één van de Cadix oogartsen gespecialiseerd in leeftijdsgebonden maculadegeneratie.
Dr. Cosemans Ine
Dr. Heremans Liesbet
