Cataract of staar is een vertroebeling van de ooglens. De ooglens bevindt zich achter de iris of het regenboogvlies en zorgt voor een goede focus van de binnenkomende beelden op de retina of het netvlies. Van daar wordt de beeldinformatie via de oogzenuw naar de hersenen gestuurd waar zich het definitieve beeld vormt.
Symptomen bij cataract
Als de lens vertroebelt, zal ook de beeldkwaliteit verminderen. Men gaat alles wat waziger of doffer zien of krijgt last van lichtverstrooiing, schaduwbeelden en soms ook dubbelzicht.
Cataract ontwikkelt zich meestal over een verloop van meerdere jaren. Om die reden wordt de achteruitgang van het zicht niet altijd door de patiënt zelf opgemerkt.
Hoe ontstaat cataract?
Cataract kan (zeldzaam) aangeboren zijn of ontstaan als gevolg van het gebruik van bepaalde medicatie (bv. cortisone), bepaalde ziekten (bv. diabetes) of als gevolg van een trauma, ooginfecties of voorgaande oogoperaties. Maar in meer dan 90% van de gevallen is cataract een gevolg van het natuurlijke verouderingsproces.
De snelheid waarmee cataract zich ontwikkelt is afhankelijk van persoon tot persoon en kan sneller zijn voor het ene oog dan het andere.
Bij een beginnend cataract kan het zicht soms nog verbeterd worden met behulp van een aanpassing van de brilglazen. Maar na verloop van tijd is het zicht enkel nog te verbeteren door middel van een cataractoperatie.
Heb ik cataract en moet ik geopereerd worden?
Om te zien of u cataract heeft, zal uw oogarts uw zicht opmeten en uw ogen onderzoeken aan de spleetlamp. Zo kan worden nagekeken of er sprake is van cataract en hoe ver deze ontwikkeld is. Aanvullend onderzoek van het netvlies en de oogzenuw zal bepalen of de rest van het oog goed gezond is. Dit zal uiteraard mee de prognose van de ingreep bepalen. In samenspraak met uw oogarts zal dan beslist worden of een cataractingreep aangewezen is.
Wanneer wordt beslist om een cataractoperatie uit te voeren, zal nog een biometrie worden uitgevoerd om de optimale sterkte te berekenen van de kunstlens die zal worden ingeplant. Deze metingen zijn ook belangrijk om te zien of u een geschikte kandidaat bent voor multifocale of torische kunstlenzen.
Behandeling van cataract
In samenspraak met uw oogarts zal dan beslist worden of een cataractingreep aangewezen is.
Voorbereiding voor de cataract operatie
Een cataractoperatie wordt meestal uitgevoerd onder druppel verdoving. In sommige gevallen wordt gekozen voor een lokale verdoving via een inspuiting. Indien gewenst wordt er een angstremmer gegeven of een lichte intraveneuze sedatie. Een algemene anesthesie is slechts in zeldzame gevallen nodig. De vitale parameters worden tijdens de ganse ingreep opgevolgd door de aanwezige anesthesist. Er wordt ook standaard een intraveneuze leiding aangelegd om zo nodig (bv bij bloeddrukstijging) zo snel mogelijk intraveneuze medicatie toe te kunnen dienen. Bloedverdunners moeten slechts worden gestopt indien wordt gekozen voor en lokale verdoving met een inspuiting.
Vóór de operatie wordt in de voorbereidende ruimte een klein korreltje in de onderste oogzak geplaatst om de pupil groot te maken en wordt een eerste verdovend en ontsmettend druppeltje gegeven. Na het binnenbrengen van de operatiezetel in de operatiezaal, zullen de aanwezige verpleegkundigen er voor zorgen dat u zo comfortabel mogelijk ligt door eventueel extra steunkussens aan te brengen. Na verdere ontsmetting van het oog en de huid, wordt een steriel operatiedoek aangebracht die als een tent over uw hoofd ligt. Onder deze doek is een constante aanvoer van zuurstof, zodat u het niet benauwd krijgt. Een ooglidsperder wordt aangebracht zodat u niet kunt knijpen.
Verloop van de cataract operatie
De operatie gebeurt door één kleine incisie van minder dan 3mm en een of twee hulpincisies van ongeveer 1mm.
Na het maken van de incisie, maakt de chirurg een opening in de kapselzak.
Er wordt een sonde in het oog gebracht die ultrasone vibraties produceert die de troebele lens in kleinere fragmenten verdeelt. Nadien worden de lensfragmenten doorheen diezelfde sonde opgezogen. Deze techniek wordt phako-emulsifikatie genoemd.
Door middel van irrigatie/aspiratie handstukken worden de resterende onzuiverheden in de kapselzak opgekuist zodat deze volledig helder is.
Tenslotte wordt de nieuwe kunstlens in de kapselzak geplaatst, wordt het oog inwendig nog eens grondig gespoeld en wordt gecontroleerd dat de incisies mooi afsluiten. Het plaatsen van een hechting op de incisie is slechts heel zelden nodig.
Type kunstlens
Er bestaan veel verschillende types van kunstlenzen, elk met hun eigen voor- en nadelen. Men kan een onderverdeling maken in monofocale en multifocale kunstlenzen.
Er bestaat niet één type lens die het beste geschikt is voor iedereen. Het is in overleg met uw oogarts dat zal gekozen worden welk type van kunstlens voor u de beste oplossing biedt.
Monofocale kunstlenzen geven een scherpe zicht op één welbepaalde afstand.
Meestal wordt gekozen voor monofocale kunstlenzen die een optimaal vertezicht geven. Hierdoor is een leessterkte nog noodzakelijk voor het zicht kortbij.
Patiënten die steeds bijziende zijn geweest (en hierdoor zonder bril konden lezen), verkiezen vaak een monofocale kunstlens die een optimaal leeszicht geeft. In dat geval is nog een vertebril nodig.
Soms wordt gekozen om het dominante oog een optimaal vertezicht te geven en het andere oog een kunstlens met focus kortbij. Dit noemt men monovision en geeft hierdoor bij de geschikte kandidaten een grotere brilonafhankelijkheid.
Patiënten die ver én kortbij goed willen zien zonder behulp van een bril, kunnen geholpen worden met een multifocale kunstlens. Er bestaan verschillende types multifocale kunstlenzen. Afhankelijk van het design en de optische kwaliteiten van de lens, hebben ze elk hun eigen focusdiepte. Zo bestaan er multifocale lenzen die, behalve het vertezicht, eerder het intermediair zicht op 60cm verbeteren en lenzen die, behalve het verte- en intermediair zicht, ook het zicht op 30cm verbeteren.
Multifocale kunstlenzen hebben, in vergelijking met monofocale lenzen, een verhoogd risico op bijwerkingen zoals verlies van contrastgevoeligheid, schaduwbeelden of halo’s rond lichtbronnen. Het risico op deze bijwerkingen is afhankelijk van het design en de focusdiepte van de lens.
Torische kunstlenzen zijn lenzen die patiënten met astigmatisme of een onregelmatige kromming van het hoornvlies brilonafhankelijk maken. Er bestaan zowel mono- als multifocale torische lenzen. Torische lenzen moeten op een welbepaalde doelas gepositioneerd worden. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van gespecialiseerde software tijdens het vooronderzoek én de operatie.
Er bestaat niet één type lens die het beste geschikt is voor iedereen. Het is in overleg met uw oogarts dat zal gekozen worden welk type van kunstlens voor u de beste oplossing biedt.
Na de operatie
Met de huidige technieken van kleine incisies, phako-emulsifikatie en plooibare implantlenzen is een snelle genezing en verbetering van het zicht te verwachten.
Op het einde van de operatie, wordt zalf in het oog gedaan en een oogverband of een oogschelp wordt aangebracht om het oog te beschermen. Hierdoor zal men de dag van de operatie nog niet veel zien. Het is dan ook verboden om zelf met de wagen naar huis te rijden en men voorziet dan ook best een chauffeur. Een licht krassend gevoel de dag van de operatie is niet ongewoon.
Daags na de operatie zal u opnieuw oogdruppels inbrengen. Deze dienen om het geopereerde oog goed te laten genezen en te beschermen tegen infecties. Deze druppels worden over verloop van enkele weken en op advies van uw oogarts afgebouwd.
De beschermende oogschelp wordt best gedurende de nacht van de eerste week na de operatie gedragen.
Een eerste nacontrole is gepland de eerste dag na de operatie. De volgende controle is meestal gepland ongeveer één maand na de operatie.
In de meeste gevallen en afhankelijk van het type implantlens, zal na de operatie nog een bril moeten worden voorgeschreven. Deze bril wordt bij de laatste controle voorgeschreven wanneer het geopereerde oog voldoende gestabiliseerd is. Indien nodig kan voordien een tijdelijke bril worden aangepast.
Bij toenemende pijn en roodheid van het geopereerde oog of een toenemend wazig zicht, neemt u best zo spoedig mogelijk contact op de spoedgevallendienst van het ZNA Cadix of met de privé praktijk van uw oogarts.
Risico’s van een cataract operatie
Door de steeds betere operatietechnieken zijn complicaties na een cataractoperatie vandaag zeldzaam en ze zijn meestal ook goed te behandelen.
Mogelijke complicaties na een cataractoperatie zijn: infectie, oogdrukstijging en problemen ter hoogte van het netvlies (maculair oedeem, een netvliesscheur of -loslating). Het risico op complicaties is groter bij patiënten die reeds vóór de operatie andere oogproblemen of algemene gezondheidsproblemen hadden.
Bij toenemende pijn en roodheid van het geopereerde oog of een toenemend wazig zicht, neemt u best zo spoedig mogelijk contact op de spoedgevallendienst van het ZNA Cadix of met de privé praktijk van uw oogarts.
Nastaar of secundair cataract
Nastaar of secundair cataract is een vertroebeling van de achterzijde van de kapselzak waarin zich de kunstlens bevindt. Het is het gevolg van achtergebleven cellen die de achterwand van de kapselzak gaan bedekken en kan optreden enkele maanden tot enkele jaren na de operatie. Nastaar is snel, veilig en pijnloos te behandelen door middel van een Yag-laser capsulotomie. Hierbij gaat een laserstraal een opening maken in de achterwand van de kapselzak. Deze behandeling duurt enkele minuten en wordt ambulant op de raadpleging uitgevoerd.
Onze specialisten in cataract
Maak een afspraak bij één van de Cadix oogartsen gespecialiseerd in cataract.
Dr. Caen Sofie
Dr. Zeyen Philippe
Dr. Heremans Liesbet
Dr. Carbonez Gregory
Dr. Declerck Elise
Dr. Pierrache Laurence
Dr. Al-Saddi Mohammed
Prof. Dr. De Groot Veva
