Het netvlies is een dun vliesje aan de binnenkant van de oogbol. Het is de laag waar de zintuigcellen (de staafjes en de kegeltjes) liggen. Deze cellen registreren het beeld en sturen het via de oogzenuw naar de hersenen, waar het wordt vertaald in beelden.
Symptomen van een netvliesscheur
Het netvlies is onontbeerlijk voor de registratie van beelden. In het netvlies kunnen spontaan of door een ongeval scheurtjes of gaatjes komen. De kans bestaat dat er daardoor vocht achter het netvlies terechtkomt. Dit wordt dan een netvliesloslating genoemd. Zolang het netvlies echter niet heeft losgelaten, kan een scheurtje of gaatje met laser worden behandeld.
Wat zijn de oorzaken van een netvliesscheur?
Een defect of onderbreking in het netvlies kan de vorm aannemen van een gaatje of van een scheur.
- Gaatjes ontstaan doorgaans door slijtage van het netvlies. Meestal ter hoogte van een dunne of zwakke plek aan de zijkant (de periferie) van het netvlies. Soms lijkt een zwakke plek net een slakkenspoor of raster. Deze wordt dan ook “snail track of lattice” netvliesdegeneratie genoemd. Dunne plekken aan de zijkant van het netvlies komen trouwens vaker voor bij hoge bijziendheid.
- Scheurtjes ontstaan vaak op plaatsen waar het netvlies erg stevig vastzit aan het glasvocht. Glasvocht is de geleiachtige substantie waarmee de oogbol is gevuld. Een scheur ontstaat meestal spontaan op het moment van een glasvochtloslating. Tijdens dit proces wordt het glasvocht namelijk beweeglijk en komt er een trekkracht op dat deel van het netvlies waar het glasvocht nog aan vastzit. Meestal is dit aan de zijkant (het perifere deel) van het netvlies, dat ook wel de glasvochtbasis wordt genoemd.
Wat zijn de verschijnselen bij een netvliesscheur?
Er kan sprake zijn van een scheur of gaatje in het netvlies zonder dat er klachten optreden. Meestal wordt dit dan toevallig door de oogarts tijdens een onderzoek ontdekt. Dit geldt overigens meer voor gaatjes dan voor scheurtjes. Scheurtjes in het netvlies treden namelijk meestal op bij een glasvochtloslating, die meestal wel klachten geeft.
Bij het scheuren van het netvlies ontstaat geen pijn. Patiënten wachten hierdoor weleens te lang, voordat ze contact met hun arts opnemen.
Wanneer er klachten optreden bij een netvliesscheur, dan zijn dit in feite de klachten die het gevolg zijn van:
- een glasvochtloslating, zoals lichtflitsen en bewegende vlekken zien
- een glasvochtbloeding, zoals bewegende donkere slierten of een donkere waas zien
- een netvliesloslating, zoals een donkere schaduw aan de zijkant zien.
Hoe wordt de diagnose van een netvliesscheur gesteld?
Bij typische klachten van een glasvochtloslating of bij routineonderzoek, kan het netvlies door de oogarts onderzocht worden. Hij zal het netvlies bekijken met behulp van een oogspiegel, nadat de pupil met oogdruppels wijder is gemaakt. Met name de zijkant (periferie) van het netvlies wordt onderzocht, omdat eventuele scheurtjes hier meestal ontstaan. Om het netvlies gedetailleerd te kunnen onderzoeken, wordt een zogenaamd driespiegelcontactglas op het oog gezet. Dit gebeurt nadat het oog is verdoofd door middel van druppeltjes. Een driespiegelcontactglas heeft een aantal kleine spiegeltjes waarmee de oogarts het netvlies tot in de uiterste hoekjes kan bekijken.
Behandeling van en netvliesscheur
Met laser
Scheurtjes of gaatjes in het netvlies kunnen tot een netvliesloslating leiden. Om dit te voorkomen, moeten ze met laserapparatuur worden behandeld. Tenzij de oogarts oordeelt dat de scheurtjes of gaatjes geen verhoogd risico op een netvliesloslating geven.
Tijdens de laserbehandeling wordt een reeks brandpuntjes rondom de netvliesscheurtjes of -gaatjes aangebracht. Na enkele dagen ontstaan op die plaatsen littekens en is het netvlies als het ware ‘vastgelast’ op zijn onderlaag. Dit vermindert in sterke mate de kans dat het vlies hier in de toekomst ooit nog loslaat.
Andere behandelingen
Er zijn situaties waarin een netvliesscheur niet (meer) met laser behandeld kan worden. Hieronder volgen enkele voorbeelden daarvan.
als het netvlies rond de scheur al is losgekomen van zijn onderlaag (netvliesloslating), heeft behandelen met laser geen effect meer en is een operatie nodig (meestal vitrectomie).
bij een glasvochtbloeding: bij een ernstige bloeding is de scheur in het netvlies niet meer te zien. Of al de energie van de laserstraal wordt ‘opgeslorpt’ door het bloed, nog voor het netvlies is bereikt. In dat geval moet een afgewogen beslissing door de oogarts worden genomen.
In zo’n geval zijn er 3 mogelijke opties:
- Enkele dagen afwachten om de bloeding de kans te geven op te helderen of uit te zakken, waarna laserbehandeling misschien wel mogelijk wordt. Dit kan zijn als verwacht wordt dat de bloeding op korte termijn zal ophelderen en als er geen tekenen zijn dat het netvlies los is.
- Een vriesbehandeling (cryocoagulatie) van het netvlies als de netvliesscheur te ver aan de zijkant ligt of om andere redenen (bijvoorbeeld door staar (nastaar of lenskapsel bij kunstlens) niet volledig bereikbaar is. Een laserbehandeling heeft namelijk alleen het gewenste beschermende effect als helemaal rondom de scheur behandeld kan worden. Ook bij patiënten die niet kunnen stilzitten zoals soms het geval bij zeer jonge kinderen of extreem zenuwachtige patiënten. Ook bij hen kan een indirecte laser- of een vriesbehandeling de oplossing zijn. Deze behandelingen kunnen namelijk liggend en eventueel onder (lichte) narcose worden uitgevoerd.
- Een vitrectomie
Mogelijke complicaties van een netvliesscheur
Door een scheurtje of gaatje kan er vloeibaar glasvocht achter het netvlies terechtkomen. De cellen uit het retinaal pigmentepitheel, die in een laagje onder het netvlies liggen, beschikken over een soort pompje dat kleine hoeveelheden vocht kan wegpompen. Als er echter door het gaatje in het netvlies, meer vocht vloeit dan het pigmentepitheel kan verwerken, komt het netvlies los van zijn onderliggende lagen.
Toch leiden niet alle scheurtjes of gaatjes in het netvlies tot een netvliesloslating (ablatio retinae). Soms wordt een gaatje of een scheurtje namelijk spontaan afgegrendeld door de vorming van een litteken.
Het komt ook wel voor dat er, tegelijk met het netvlies, een bloedvaatje scheurt. In dit geval ontstaat er een glasvochtbloeding doordat er bloed vanuit het netvlies in het glasvocht terecht zal komen.
Wat zijn de kansen op een netvliesloslating bij een netvliesscheur?
De kans dat een gaatje of scheurtje in het netvlies een netvliesloslating veroorzaakt, hangt af van een aantal factoren. De belangrijkste staan hier genoemd.
TIP om naar de consultatie te komen: Bij uw consultatie kan u dilaterende druppels in de ogen krijgen. U kan dan niet zelfstandig naar huis rijden. Zorg dus voor begeleiding of kom met het openbaar vervoer
- Scheurtjes wijzen doorgaans op trekkrachten vanuit het glasvocht. Scheurtjes hebben daardoor een grotere kans om een netvliesloslating te veroorzaken dan gaatjes. Grote, meerdere en meer centraal gelegen slechte plekken in het netvlies geven ook meer kans op een netvliesloslating.
- Zwakke plekken die al lang bestaan of spontaan met een litteken zijn afgegrendeld, vormen daarentegen weinig risico.
- De aanwezigheid van andere risicofactoren voor netvliesloslating vergroten de kans hierop. Zoals hoge bijziendheid, het voorkomen van netvliesloslating in de familie, een netvliesloslating in het andere oog en chirurgie of trauma aan het oog.
- Recente klachten die wijzen op een achterste glasvochtloslating (bewegende vlekken of lichtflitsen zien) zijn ook risicofactoren voor een netvliesloslating.
Onze specialisten in netvliesscheur
Maak een afspraak bij één van de Cadix oogartsen gespecialiseerd in netvliesscheur.
Dr. Feron Eric
Dr. Depla Jozef
