Een macula pucker is een heel fijn vliesje of laagje bindweefsel dat zich precies vormt over het centrum van het netvlies. Dit is de macula (gele vlek) waarmee we scherp kunnen kijken en details van objecten waarnemen.
Wat is een macula pucker?
De aandoening leidt niet tot blindheid maar wel tot een vervormd beeld en wazig zien: rechte lijnen van de voegen tussen tegels worden met een kromming waargenomen bijvoorbeeld. Een macula pucker kan operatief verwijderd worden door een vitrectomie.
Hoe ontstaat een macula pucker?
Een macula pucker is een fijn laagje bindweefsel op het centrum van het netvlies. Afzetting van dit bindweefsel kan het gevolg zijn van een aandoening van het netvlies, zoals een scheurtje in het netvlies of een ontsteking of trombose waarbij de bloedvatwand beschadigd is. Maar meestal ontstaat een pucker zonder aantoonbare afwijking.
Men neemt aan dat in het oog waarschijnlijk microscopisch kleine gaatjes in het oppervlak van het netvlies ontstaan. Langs deze kleine openingen kunnen bindweefselvormende cellen op het netvlies groeien en een dun laagje bindweefsel vormen. We zouden het proces kunnen beschouwen als een uit de hand gelopen wondhelingsreactie.
Wat zijn de gevolgen van een pucker?
Het bindweefsel dat vastzit aan het oppervlak van het netvlies, heeft de neiging om na een tijd te gaan samentrekken. Hierdoor ontstaan plooitjes in het netvlies dat normaal gesproken mooi glad is. De staafjes en de kegeltjes, die normaal mooi geordend en recht overeind staan, worden scheef getrokken en hun onderlinge verband wordt verstoord. Hierdoor wordt het beeld vervormd.
Wat zijn de klachten bij een macula pucker?
Klachten van een wazige vlek of verminderd zien
Op de plek waar de blik op gericht wordt, wordt een wazige, doffe of donkere vlek waargenomen en is het beeld minder gedetailleerd dan het zou moeten zijn. De vlek beweegt met de blikrichting mee, zodat het niet mogelijk is om naast de vlek te kijken. Het wazig zien kan niet met een normale bril verholpen worden.
Het perifere zien (zijzicht) blijft bijna altijd intact, zodat men in staat blijft om zijn weg in en rondom het huis min of meer zelfstandig te vinden. Ook al mist men de scherpte.
Klachten van roodheid, irritatie en pijn van de ogen horen niet bij een macula pucker. Van buiten is er dus niets abnormaals aan het oog te zien. Wel kan inspanning van de ogen, bijvoorbeeld om te lezen, televisie of op een beeldscherm te kijken, sneller leiden tot vermoeidheid van de ogen dan bij iemand met een goed gezichtsvermogen.
Klachten van vervormd zien
Soms is vervorming van het beeld het eerste dat iemand merkt. Lijnen lopen niet meer recht, maar hebben een vreemde kronkel of een uitbochting. Men ziet bijvoorbeeld een deuk of een hobbel in een deurstijl of lantaarnpaal. Of men ziet “verwrongen” gezichten. In een verder gevorderd stadium kan de wereld eruit zien alsof men in een soort lachspiegel kijkt.
Hoe ontwikkelt een macula pucker zich zonder behandeling?
Het is meestal niet te voorspellen hoe een macula pucker zich spontaan zal ontwikkelen. De aandoening kan stabiel blijven, zonder verdere achteruitgang. Daarom kan men in de beginfase een tijd het spontane verloop afwachten. Het gebeurt haast nooit dat de aandoening vanzelf beter wordt. Integendeel, meestal begint het bindweefsel van de pucker langzaam meer samen te trekken. Doordat steeds meer plooitjes ontstaan in het centrum, kan het zicht met de tijd waziger worden en de beeldvervorming toenemen. Bijna altijd blijft de rest van het netvlies intact, zodat zelden blindheid ontstaat. Meestal blijft het mogelijk om de grootste letters van de letterkaart te lezen, maar het beeld kan zodanig vervormd zijn dat het beeld storend werkt. Ook een vergrotend hulpmiddel (leesloep of televisieloep) biedt dan geen uitkomst omdat het beeld ook na vergroting vervormd blijft.
Hoe wordt een macula pucker vastgesteld?
Het bestaan van een macula pucker wordt door de oogarts vastgesteld na het verrichten van bepaalde onderzoeken:
- Onderzoek van de gezichtsscherpte op afstand (visus meten).
- Onderzoek van de gezichtsscherpte dichtbij (leesvisus meten): de leesvisus gaat soms sterker achteruit dan de visus op afstand bij maculapathologie.
- Het onderzoeken van de beeldvervorming (Amsler test) kan nuttig zijn om beginnende maculapathologie op te sporen.
- Met een oogfundusonderzoek (oogspiegelonderzoek) kan de oogarts, na het verwijden van de pupil met oogdruppels, het netvlies bekijken, en meer specifiek het centrum ervan, de macula.
- De beste methode om een macula pucker in beeld te brengen is de OCT (optical coherence tomography). Dit is een apparaat dat de macula (gele vlek) scant en alle laagjes ervan in beeld brengt. De pucker (het fijne laagje bindweefsel) is zichtbaar, en vooral de gevolgen van de pucker op de gele vlek worden duidelijk. Vaak zijn er plooitjes aanwezig ter hoogte van het oppervlak. Ook de diepere lagen van de macula, inclusief de staafjes en kegeltjes, vertonen vaak afwijkingen als gevolg van de blijvende trekkracht van de macula pucker.
Behandeling van een macula pucker
Kan een macula pucker operatief behandeld worden?
Om een macula pucker te verwijderen is een vitrectomie nodig.
Na de operatie mag men het volgende verwachten:
- De beeldvervorming vermindert meestal duidelijk, lijnen worden rechter en de knik in de lijnen vermindert of verdwijnt. Het kijken met twee ogen wordt als minder hinderlijk ervaren, men heeft een “rustiger” beeld. Het kans soms maanden duren voor de vervorming duidelijk vermindert of verdwijnt.
- Het scherp zien van details verbetert ook langzaam aan. Het herstel is niet onmiddellijk, maar heeft net zoals het ontstaan van de aandoening tijd nodig. Vooral gedurende de eerste weken en maanden treedt er verbetering op, maar langzaam aan kan dit herstel nog tot na een jaar voort blijven gaan.
Is een operatie echt nodig?
Het uitstellen of afstellen van de vitrectomie leidt niet tot blindheid, maar sluit tegelijk de kans uit op verbetering van het gezichtvermogen. Of de operatie wenselijk is hangt af van een aantal factoren, waaronder de klachten en de hinder die men ondervindt. De patiënt en arts moeten samen een bewuste keuze maken.
De ervaring van de laatste jaren heeft ons geleerd dat het resultaat van een operatie vaak tegenvalt als de macula pucker in een vergevorderd stadium wordt geopereerd. Daarom wordt thans de voorkeur gegeven om de ingreep in een vroeger stadium uit te voeren, voor er teveel onherstelbare schade aan het netvlies is opgetreden.
TIP om naar de consultatie te komen: Bij uw consultatie kan u dilaterende druppels in de ogen krijgen. U kan dan niet zelfstandig naar huis rijden. Zorg dus voor begeleiding of kom met het openbaar vervoer
Onze specialisten in macula pucker
Maak een afspraak bij één van de Cadix oogartsen gespecialiseerd in macula pucker.
Dr. Feron Eric
Dr. Depla Jozef
Dr. Veckeneer Marc
